Cardano là một trong số ít dự án hướng tới Phi tập trung hoàn toàn
Ngày 19 tháng 12 năm 2022
Khi nào blockchain trở nên phi tập trung hoàn toàn? Bạn có thể ngạc nhiên khi biết rằng hiện tại không có dự án blockchain nào được Phi tập trung 100%. Phi tập trung có thể được chia thành hai lĩnh vực cơ bản. Việc phi tập trung ở cấp độ sản xuất khối, tức là ở cấp độ mạng lưới và vận hành dự án. Cardano, Bitcoin, Ethereum và các blockchain khác đang hoạt động tốt về mặt sản xuất khối phi tập trung và chúng ta có thể xem xét số lượng nhóm, đại biểu, v.v. Khởi đầu của mỗi dự án được tập trung hóa và trải qua giai đoạn được gọi là giai đoạn khởi động trong đó nhóm phát triển luôn đóng một vai trò quan trọng. Nhiều dự án blockchain có thể không bao giờ thoát khỏi giai đoạn bootstrap. Điều này có nghĩa là một nhóm tập trung, hoặc một vài cá nhân trong nhóm phát triển sẽ có quyền kiểm soát việc quản lý dự án.
Kỷ nguyên Voltaire là giai đoạn phát triển cuối cùng trong lộ trình Cardano, trong đó dự án sẽ nằm dưới sự kiểm soát của cộng đồng, bao gồm cả ban quản lý. Hãy khám phá chủ đề này sâu hơn.
TÓM TẮT
- Satoshi đã rời Bitcoin, nhưng vai trò nhà phát triển chính đã được chuyển giao cho Gavin Andersen. Điều đó cũng giống như việc một CEO thay thế một người sắp ra đi.
- Cardano đang trong giai đoạn khởi động, nhưng nó cũng đang hướng tới việc giao quyền quản lý dự án cho cộng đồng.
- Cả Cardano và Bitcoin đều đạt mức sản xuất khối phi tập trung.
- Nhóm phát triển không thể tiếp tục ở vị trí quyết định những thay đổi trong tương lai hoặc lộ trình theo ý muốn mà không có hoặc có rất ít trách nhiệm giải trình.
- Để một dự án bền vững về mặt kinh tế mà không phải phụ thuộc vào nguồn tài trợ từ bên ngoài, nó cần có khả năng trả thưởng cho những người tham gia mạng lưới, ban quản lý và các nhà phát triển.
Hiều sai về Phi tập trung
Trước tiên, hãy làm rõ chính xác ý nghĩa của thời kỳ bootstrap. Đây là giai đoạn đầu của một mạng phi tập trung, trong đó nhóm phát tiển sẽ có quyền kiểm soát tương đối lớn đối với mạng. Việc kiểm soát có thể liên quan đến cả sản xuất khối và quản lý dự án. Mục đích của nhóm nên là dần dần bàn giao các hoạt động và trách nhiệm cho cộng đồng. Các nhóm thường dễ dàng chuyển giao quyền kiểm soát sản xuất khối cho cộng đồng. Việc chuyển giao quyền kiểm soát quỹ dự án, lộ trình, phát hành các phiên bản mới của máy trạm, ra quyết định về những thay đổi quan trọng, v.v. sẽ khó khăn hơn nhiều.
Chúng ta thường thấy ý kiến cho rằng Bitcoin phải được Phi tập trung vì Satoshi đã rời dự án. Nhiều người tin rằng Satoshi đã kết thúc giai đoạn bootstrap và cả việc sản xuất khối và quản lý dự án đều được Phi tập trung. Đây là một sai lầm lớn và chúng tôi không hiểu tại sao quan điểm này lại phổ biến đến vậy.
Satoshi Nakamoto là nhà phát triển hàng đầu của Bitcoin. Khi anh ấy quyết định rời khỏi dự án, anh ấy phải bàn giao dự án cho ai đó. Cụ thể, quyền kiểm soát mã nguồn và quyền đăng xuất trên phiên bản mới của máy trạm. Mã nguồn của các mạng blockchain được công khai. Bất kỳ ai trên thế giới cũng có thể tạo phiên bản ứng dụng máy trạm Bitcoin của riêng họ (phân tách nhánh mới hoàn toàn) và thay đổi bất kỳ thứ gì trong mã. Những người chạy các node đầy đủ thường chỉ tin tưởng vào phiên bản đến từ nhóm cốt lõi.
Không thể từ bỏ việc quản lý dự án bằng cách rời khỏi nó. Ai đó sẽ vẫn phải đảm nhận vai trò này. Một dự án mà không có quản trị sẽ không thể tồn tại. Satoshi Nakamoto không kết thúc giai đoạn bootstrap mà trao lại quyền lãnh đạo cho Gavin Andersen.
Nó tương tự như việc một CEO rời công ty và được thay thế bởi người khác. Sự khác biệt duy nhất là có lẽ không ai biết Satoshi là ai. Wladimir van der Laan tiếp quản vị trí nhà phát triển chính Bitcoin từ Gavin Andresen vào tháng 4 năm 2014. Wladimir rút lui khỏi vai trò Bitcoin Core vào đầu năm 2021. Khóa GPG được sử dụng để ký các bản phát hành Bitcoin Core mang tên cá nhân của anh ấy. Wladimir nói:
Một điều rõ ràng: đây là một dự án nghiêm túc và chúng ta cần bắt đầu thực hiện phi tập trung hóa một cách nghiêm túc.
Có phải Wladimir muốn nói rằng việc Phi tập trung Bitcoin không được coi trọng vào thời điểm anh ấy rời đi?
Dưới sự lãnh đạo của Gavin và sau này là Wladimir, Bitcoin vẫn có một nhóm phát triển và một nhà lãnh đạo. Điều đó vẫn đúng cho đến ngày nay. Dù Satoshi rời Bitcoin, nhưng về cơ bản là không có gì thay đổi nếu nhìn từ góc độ quản lý.
Cộng đồng có một niềm tin mạnh mẽ rằng Bitcoin là Phi tập trung vì nó không có ban quản trị hoặc không bị quản lý quản lý tập trung. Thực tế, đây là một câu chuyện không đúng sự thật được lan truyền bởi những người có ảnh hưởng đến Bitcoin.
Tương tự, mọi người lầm tưởng rằng Cardano là mạng tập trung vì Charles Hoskinson là Giám đốc điều hành của nhóm IOG và ông ấy tham gia vào quá trình phát triển Cardano.
Cardano vẫn đang trong thời kỳ bootstrap và sẽ là như vậy cho đến khi kỷ nguyên Voltaire hoàn thành. Hầu hết những người yêu mến dự án đều biết điều này. Điều quan trọng cần biết là Bitcoin, Ethereum và tất cả các dự án khác cũng đều đang trong giai đoạn khởi động. Nói cách khác, các dự án đều rất giống nhau về mặt quản lý. Nếu ai đó tuyên bố rằng Charles tập trung hóa Cardano, thì cũng sẽ công bằng khi nói rằng Wladimir tập trung Bitcoin hay Vitalik đang tập trung hóa Ethereum.
Nhóm IOG rất lớn và từ bên ngoài, nó có vẻ rất giống với công ty. Nhóm IOG không được hỗ trợ bởi các quỹ VC. Trong khi nhiều công ty xây dựng Bitcoin thì có. Ví dụ: Blockstream do Adam Back đứng đầu được VC hậu thuẫn. Hãy tự mình xem có bao nhiêu BIPS gần đây có tên của các nhân viên Blockstream là Pieter Wuille và Andrew Chow dưới quyền của họ.
Các công ty xây dựng Bitcoin có thể có xung đột về vấn đề lợi ích. Blockstream đang xây dựng Lightning Network và do đó có thể không quan tâm đến việc giải quyết khả năng mở rộng của lớp Bitcoin đầu tiên. Chúng ta không muốn suy đoán liệu đây có phải là lý do chính hay không. Việc bảo vệ lập luận rằng "sự phát triển Bitcoin thận trọng" rất thuận lợi cho Blockstream khi bạn thấy rằng họ đang xây dựng các mạng thay thế để chuyển BTC với sự hỗ trợ của các quỹ VC. Mặc dù những tiếng nói phản biện thỉnh thoảng được lắng nghe trong cộng đồng, nhưng chúng không đủ mạnh để mang lại một sự thay đổi cơ bản hơn về tính minh bạch hơn trong quản lý dự án Bitcoin.
Sự phát triển của Cardano được thực hiện một cách rất minh bạch. Lộ trình được xác định rõ ràng ngay từ đầu, bao gồm cả kế hoạch bàn giao quyền kiểm soát cho cộng đồng. Cardano đang trong giai đoạn khởi động, nhưng nó cũng đang hướng tới việc giao quyền quản lý dự án cho cộng đồng.
Sản xuất khối
Về mặt sản xuất khối, Cardano là một mạng phi tập trung hoàn toàn. khối được sản xuất thường xuyên bởi hơn hàng nghìn pool và số lượng người ủy thác ADA tiếp tục tăng đều. Cả Charles và nhóm IOG đều không thể tắt hoặc dừng mạng Cardano. Các nhà điều hành Pool cổ phần (stake pool) tự nguyện quyết định phiên bản ứng dụng máy trạm nào sẽ cài đặt trên các node của họ. Không ai có thể buộc họ tắt node.
Cần phải nói thêm rằng các nhà điều hành Pool cổ phần đang rất tích cực và nghiên cứu cẩn thận cũng như thử nghiệm phiên bản máy trạm mới được đề xuất. Ví dụ, nhóm IOG không có cơ hội thay đổi chính sách tiền tệ của giao thức. Nếu cộng đồng sẽ không đồng ý với sự thay đổi này, sẽ có ít pool sẵn sàng cài đặt máy trạm với phiên bản cập nhật mới đó.
Về mặt sản xuất khối, Cardano và Bitcoin là các mạng phi tập trung. Cardano có hàng trăm pool độc lập, Bitcoin có 3 nhóm thống trị và chỉ một vài nhóm nhỏ khác. Hơn 1,2 triệu người ủy thác ADA và cũng có một số "cá voi". Có một số lượng lớn công cụ khai thác PoW và một số người chơi lớn sở hữu trong tay hàng chục nghìn thiết bị ASIC trong các nhóm khai thác lớn.
Chúng ta có thể so sánh sự Phi tập trung của các blockchain và có một số tranh luận về việc cái nào có khả năng chống lại các cuộc tấn công khác nhau tốt hơn. Tuy nhiên, chúng ta không được nhầm lẫn việc sản xuất khối với quản lý dự án. Chúng rất khác nhau. Và như chúng ta đã chỉ ra ở trên, chưa có dự án nào được Phi tập trung ở cấp độ quản lý dự án.
Phi tập trung sản xuất khối là việc những người không biết nhau và đưa ra quyết định một cách tự chủ. Họ chạy node riêng của họ và tạo ra các khối. Sức mạnh của pool được hỗ trợ bởi những người ủy quyền (người ủy thác ADA hoặc người khai thác PoW). Điều này làm cho quyền lực bị phân tán hơn giữa nhiều thực thể.
Điều quan trọng cần lưu ý là việc sản xuất khối không phụ thuộc trực tiếp vào nhóm phát triển. Tất cả các ưu đãi kinh tế, bao gồm cả cơ chế trả thưởng, được tích hợp vào giao thức. Người vận hành mạng lưới nhận thưởng trực tiếp từ giao thức của mạng lưới chứ không phải bất cứ thực thể nào.
Mạng blockhain sẽ thực sự phi tập trung nếu nó có mã nguồn mở. Điều này có nghĩa là bất kỳ ai cũng có thể tạo pool hoặc nhóm phát triển. Nó cũng giống như việc bất kỳ ai cũng có thể trở thành người ủy quyền cho sức mạnh đồng thuận.
Trở lại vấn đề Phi tập trung trong quản lý
Về lý thuyết, nếu giao thức không cần phải cập nhật nữa, mạng blockchain đó sẽ hoạt động mãi mãi hoàn toàn độc lập với nhóm phát triển. Cộng đồng, người điều hành pool và người dùng, sẽ sử dụng cùng một phiên bản các máy trạm. Các máy trạm cũng sẽ không bao giờ còn cần phải cập nhật. Trong trường hợp này, mạng sẽ được Phi tập trung 100% vì nhóm phát tiển sẽ không còn cần thiết nữa.
Tuy nhiên, chúng ta sẽ không bao giờ đạt đến trạng thái này vì các giao thức blockchain, giống như bất kỳ phần mềm nào khác, cần được bảo trì và đổi mới. Nhìn từ góc độ Phi tập trung, đó sẽ là giao tiếp giữa nhóm phát triển và người dùng.
Nếu nhóm phát triển giữ vị trí quyết định những thay đổi trong tương lai của mạng, không có hoặc không chịu trách nhiệm giải trình. Trong trường hợp như vậy, đây sẽ là một hình thức tập trung hóa trắng trợn và kiểm soát đơn phương đối với quá trình ra quyết định về tương lai của giao thức.
Thật ngây thơ khi nghĩ rằng có thể tạo ra phần mềm sẽ tồn tại mãi mãi. Cho đến nay, chưa ai hoặc dự án nào có thể thành công theo cách này. Các giao thức blockchain có khả năng gặp phải các sự cố cần giải quyết, nếu không blockchain đó có thể gặp sự cố nghiêm trọng.
Hãy tưởng tượng nếu một dự án blockchain đóng vai trò quan trọng về tài chính và xã hội giống như các ngân hàng trung ương hoặc chính phủ. Nghe có vẻ quá tham vọng, nhưng đó thực chất là một trong những mục tiêu của việc phi tập trung hóa. Nhóm phát triển sẽ có vị trí nào trong trường hợp như vậy? Bạn có thể tưởng tượng ra rằng nhóm phát triển sẽ rất quan trọng và họ có thể bị ảnh hưởng bởi các nhóm lợi ích khác nhau. Có thể có những thỏa thuận không minh bạch. Nó sẽ đưa chúng ta trở lại với sự tập trung quyền lực. Nếu chúng ta muốn tránh điều này, chúng ta phải tìm kiếm sự Phi tập trung ở cấp độ quản lý dự án.
Cardano có thể là một trong những dự án đầu tiên được Phi tập trung tốt không chỉ ở cấp độ mạng lưới mà còn ở cấp độ quản lý. Một lợi thế lớn là các quỹ VC chưa có quyền kiểm soát Cardano và hãy hy vọng chúng ta có thể tránh được điều đó. Cardano có một quỹ dự án và một ngày nào đó cộng đồng sẽ có tiếng nói trong việc phân phối ADA thông qua một cuộc bỏ phiếu. Rất ít người ngày nay nhận ra tầm quan trọng của điều này.
Để một dự án bền vững về mặt kinh tế và không phụ thuộc vào nguồn tài trợ bên ngoài, nó cần có khả năng tự trả thưởng cho không chỉ những người duy trì hoạt động của mạng (người điều hành pool, người ủy thác, người khai thác), mà còn cả những người viết mã code, tham gia nghiên cứu, và những người đưa ra các đề xuất thay đổi. Nhận tài trợ bên ngoài là một rủi ro vì những người hoặc tổ chức đưa tiền có thể có một số yêu cầu nhất định không phù hợp với những gì người dùng mạng muốn. Khả năng tự tài trợ là vô cùng quan trọng đối với tính độc lập của dự án.
Nhóm (hoặc nhiều nhóm) phát tiển phải phục vụ cộng đồng và lý tưởng nhất là họ phải được tài trợ độc lập. Một dự án không cần phải có quỹ dự án như Cardano và có thể thực hiện bằng các khoản đóng góp. Tuy nhiên, cộng đồng nên có quyền quyết định đối với những gì được tài trợ và nhóm nào có quyền thực hiện thay đổi. Không thể có nhóm phát triển nào có quyền tham gia sửa đổi giao thức suốt đời.
KẾT LUẬN
Hầu hết mọi người trong cộng đồng hầu như không biết gì về phát triển phần mềm. Đó là lý do tại sao họ tin vào những câu chuyện sai sự thật. Họ nghĩ rằng Satoshi đã tung ra Bitcoin và nó sẽ chạy mãi mãi. Họ tin rằng điều duy nhất mà Bitcoin phụ thuộc vào là những người khai thác hoặc lợi nhuận của việc khai thác. Nó thực sự không đơn giản như vậy. Các phần mềm máy trạm Bitcoin vẫn đang được sửa đổi và nâng cấp mỗi ngày và ai đó đang trả tiền cho những công việc phát triển này.
Một ngày nào đó chúng ta sẽ nói rằng Charles Hoskinson và nhóm của ông đã ra mắt Cardano. Dự án sẽ được điều hành bởi cộng đồng. Số phận của đội IOG sẽ ra sao? Tôi cho rằng nó sẽ tiếp tục tham gia vào quá trình phát triển giao thức. Nhóm sẽ làm việc gì và họ sẽ nhận được bao nhiêu từ quỹ dự án sẽ do cộng đồng quyết định. Quản trị phi tập trung là con đường mà Charles và nhóm của ông đang mở cho Cardano trong giai đoạn khởi động. Việc cộng đồng đảm nhận vai trò chủ sở hữu giao thức Cardano như thế nào là tùy thuộc vào cộng đồng.
Nguồn bài viết tại đây
Đọc thêm các bài viết liên quan tại thẻ Tags bên dưới