Cộng đồng Cardano phải quan tâm nhiều hơn đến tính phi tập trung
Ngày 11 tháng 07 năm 2023 - Chia sẻ bài viết này trên Twitter | Facebook | Telegram
Tất cả các blockchain thống trị hiện tại đang dần dần bị tập trung hóa. Sự Phi tập trung của Cardano có thể tốt hơn. Hãy xác định những lý do dẫn đến sự suy giảm tính Phi tập trung của các blockchain đứng đầu.
Tình trạng phi tập trung hóa hiện nay không còn ở mức lý tưởng
Về mặt lịch sử, cho đến nay tất cả các mạng blockchain thống trị đang dần dần bị tập trung hóa theo thời gian. Hãy tóm tắt ngắn gọn tình trạng Phi tập trung hiện tại của các blockchain chính. Sau đó chúng ta sẽ thảo luận về những lý do dẫn đến việc tập trung hóa.
Trong mạng Bitcoin, hai pool thống trị, Foundry USA và Antpool, đã sản xuất hơn 50% số lượng các khối của chuỗi này. Một số lượng lớn thợ mỏ cố tình chọn giữa hai pool này và bỏ qua các pool nhỏ hơn khác.
Dựa trên nghiên cứu năm 2021, chúng ta biết rằng việc tập trung hóa cũng đang diễn ra ở cấp độ của những người khai thác. Chỉ 10 công cụ khai thác hàng đầu mạng Bitcoin đã kiểm soát tới 90% tỷ lệ băm. Chỉ 0,1% thợ mỏ (khoảng 50 thực thể) kiểm soát gần 50% tỷ lệ băm. Số liệu này có thể khá cũ, và tình hình bây giờ còn có thể tồi tệ hơn một chút. Sự đảo ngược xu hướng rất có thể đã không xảy ra vì pool đã không thay đổi các điều kiện.
Ethereum cũng ở trong tình trạng tương tự về tính Phi tập trung. Sau khi chuyển đổi sang Proof-of-stake, quá trình tập trung hóa diễn ra thông qua Lido và các sàn giao dịch tập trung Coinbase và Binance. Hãy nói thêm rằng đối với Ethereum, ngưỡng quan trọng mà một lỗi thực thể đơn lẻ có thể gây ra sự cố hoàn thiện khối chỉ cần cao hơn một chút so với mốc 33,3%. Hiện tại, chỉ riêng Lido cũng đã đang ở rất gần ngưỡng này (31.9%).
Tổng số tiền stake là 23,8 triệu ETH. Có 7,6 triệu ETH được stake trên Lido. Lido chạy 238K Trình xác thực (Validator). Số lượng người gửi tiền vào Lido là 158.000. Điều này có nghĩa là khoản tiền gửi trung bình là 48,1 ETH/mỗi người. Điều này cho thấy rằng Lido được sử dụng bởi những con "cá voi" có thể tự chạy một số trình xác thực.
Top 10 người gửi tiền hàng đầu vào lido đã gửi chung 1,56 triệu ETH. Họ chiếp tổng cộng 6,5% cổ phần trong số stake. Một cá voi lớn nhất đã gửi 330K ETH vào Lido.
Tại sao lại có sự tập trung hóa dần dần?
Có nhiều lý do tại sao các blockchain đang dần hướng tới sự tập trung hóa.
Trước hết, điều quan trọng là phải hiểu rằng một vị trí quan trọng trong mạng blockchain luôn có thể được mua bằng tiền. Về cơ bản không có sự bảo vệ hiệu quả chống lại điều này. Các pool có thể thiết lập các khuyến khích kinh tế của các giao thức (cơ chế slotn thưởng) và mọi người là những người quyết định cách tận dụng cơ hội này. Mọi người bị giới hạn bởi số vốn của họ. Những người giàu có hơn một cách hợp lý có cơ hội để đạt được một vị trí mạnh mẽ hơn.
Loại đồng thuận, tức là Proof-of-Work hoặc Proof-of-stake, không liên quan đến khả năng giành được sự thống trị trong mạng. Trong cả hai trường hợp, các cơ chế là tương tự nhau. Một khi việc tham gia vào sự đồng thuận của mạng và nhận phần thưởng từ giao thức là khả thi về mặt kinh tế, điều đó sẽ hấp dẫn đối với tất cả mọi người bất kể quy mô vốn của họ là bao nhiêu.
Hãy đặt một số câu hỏi sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về các vấn đề mà blockchain gặp phải.
Tại sao các công cụ khai thác Bitcoin thường chọn 2 pool thống trị và không ủy quyền tỷ lệ băm cho các pool nhỏ hơn, điều này sẽ giúp sự Phi tập trung tăng cao hơn trong sản xuất khối?
Động lực kinh tế quyết định đáng kể nhất đến hành vi của các cá nhân. Các nhà khai thác pool bitcoin muốn tối đa hóa lợi nhuận của họ nhiều như những người khai thác. Vậy ai hành xử vô trách nhiệm trong bối cảnh Phi tập trung? Người điều hành pool hay người khai thác?
Chúng ta nhận được câu trả lời nếu chúng ta xem xét phí pool. Chúng ta thấy rằng hai pool lớn nhất không thu phí vận hành.
Pool Foundry USA có phí 0% và chuyên cung cấp dịch vụ chất lượng cho những người khai thác với tỷ lệ băm lớn. Vì vậy, rất có khả năng một phần lớn trong số 50 thợ mỏ (những người kiểm soát 50% tỷ lệ băm) cũng ủy quyền cho Foundry USA.
Không thể xác minh rằng các khoản phí thực sự là 0 hay không, vì những người khai thác phải yêu cầu quyền sử dụng pool thông qua một biểu mẫu web. Quá trình khai thác có phần không minh bạch và các giao dịch mờ ám có thể xảy ra.
Như chúng ta đã nói, động cơ kinh tế là yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến quyết định. Điều hợp lý là các công ty khai thác muốn tối đa hóa lợi nhuận của họ ngay cả khi phải hy sinh tính phi tập trung.
Thật không may, chúng ta không biết pool Foundry USA, được điều hành bởi một công ty con của Digital Currency Group (DCG), được hưởng lợi từ điều gì. Hoặc họ đang theo đuổi các mục tiêu phi kinh tế (điều này khó xảy ra) hoặc họ đang cố gắng giành vị trí thống lĩnh trong mạng để tiêu diệt đối thủ cạnh tranh.
Chúng ta có thể kết luận rằng chính mức phí bằng 0 của pool, chuyên môn tốt trong việc cung cấp dịch vụ vận hành pool chất lượng cho những người khai thác lớn và sự không minh bạch đang dẫn đến việc tập trung hóa Bitcoin.
Hãy hỏi một câu hỏi khác: Việc khai thác sẽ dễ dàng thế nào và chi phí cần thiết là bao nhiêu?
Tại thời điểm này, chúng ta chỉ có thể lặp lại những gì đã được nói nhiều lần. Chi phí ban đầu để tham gia khai thác là rất cao, khoảng vài nghìn USD để mua phần cứng ASIC và chi phí điện năng. Khai thác có lợi hơn ở những khu vực có giá điện rẻ. Các công ty khai thác lớn có lợi thế khác biệt vì họ có thể dễ dàng đàm phán giảm giá hơn với các nhà cung cấp phần cứng và điện năng.
Những công ty khai thác lớn có thể mở rộng hoạt động kinh doanh của họ nhanh hơn và đẩy những công ty khai thác nhỏ hơn ra khỏi hoạt động kinh doanh.
Hành động khai thác (mining) có phần độc quyền và những người chơi lớn sẽ có lợi thế lớn.
Với trường hợp của Ethereum, các lý do cho việc tập trung hóa có giống như mạng Bitcoin không? Hãy cùng xem.
Nếu bạn xem xét phí và APR, bạn sẽ thấy rằng các dịch vụ mà ETH tập trung nhiều nhất sẽ cung cấp các điều khoản có lợi nhất. Cụ thể, phí thấp và APR cao.
Lido có phí 10% và APR là 4,4%. Coinbase có phí 25% và APR là 3,77%. Binance có mức phí thấp nhất, chỉ 5%, nhưng cũng là APR thấp nhất trong ba giải pháp được sử dụng nhiều nhất, cụ thể là 3,6%. Kraken cung cấp APR cao nhất, cụ thể là 5,5% APR. Kraken có vị trí lớn thứ 6 trong stake. Phí thấp nhất là 0,45% và ARP cao là 4,8% được cung cấp bởi Frax, công ty này đứng vị trí thứ 13 trong việc stake.
Có thể nói rằng các ưu đãi kinh tế cũng mang tính quyết định trong trường hợp của Ethereum. Nhiều ETH được stake từ các sàn giao dịch tập trung. Việc xem xét có nên ủy thác ETH cho một dịch vụ tập trung (sàn giao dịch) hay đúng hơn là một giải pháp phi tập trung hơn như Lido đóng một vai trò trong quyết định của các nhà đầu tư.
Người dùng chắc chắn đang cân nhắc các rủi ro liên quan đến việc sử dụng các dịch vụ tập trung so với sự phức tạp về công nghệ của việc staking. Có thể nhiều người stake chọn dịch vụ tập trung đơn giản vì nó dễ dàng và ít rủi ro hơn theo quan điểm của họ. Mọi người có thể thấy việc tự quản lý và stake ETH từ ví của chính họ là một quá trình phức tạp và rủi ro.
Vitalik Buterin đã nói công khai vào tuần trước rằng anh ấy chỉ stake một lượng nhỏ ETH vìanh ấy không nghĩ rằng quy trình stake này đủ an toàn. Chúng ta biết rằng có ít hơn 160 nghìn người stake sử dụng Lido. Nhiều ETH được stake từ các sàn giao dịch tập trung. Chúng ta có thể cho rằng mọi người tin tưởng vào các sàn giao dịch hơn chính họ để họ có thể stake ETH một cách an toàn.
Xét về chi phí đầu vào, việc stake sẽ luôn tốt hơn so với minning, vì chỉ cần stake một lượng nhỏ token. Đối với Cardano, không có quy định về số lượng tiền ADA tối thiểu cần thiết để tham gia stake. Ethereum yêu cầu tối thiểu 32 ETH để chạy trình xác thực, nhưng các bên thứ ba sẽ cho phép tham gia stake với số lượng ETH nhỏ hơn vì họ có thể gộp số lượng ETH của nhiều người lại. Nếu người dùng không có 32 ETH và muốn tham gia stake, họ phải ủy thác số tiền này cho bên thứ ba.
Các thuộc tính stake khác được xác định trong giao thức cũng rất quan trọng. Ngoài mức tối thiểu bắt buộc để stake, tức là 32 ETH, khả năng chi tiêu token bất cứ lúc nào cũng ảnh hưởng đến quyết định của mọi người. Ethereum yêu cầu khóa tiền vì nó có cơ chế trừng phạt các trình xác thực không hoạt động như giao thức yêu cầu.
Nếu mọi người muốn sử dụng giá trị của ETH trong các dịch vụ DeFi hoặc có thể chi tiêu bất cứ lúc nào, họ phải sử dụng bên thứ ba để đúc token (token LSP) thay vì ETH. Các token này có thể được chi tiêu, giao dịch trên sàn giao dịch hoặc được sử dụng trong các dịch vụ DeFi.
Việc mua token không độc lập với khu vực, giúp việc stake trở nên toàn diện hơn và cởi mở hơn với mọi người trên toàn cầu. Đối với tính khả dụng của việc stake, nó dễ dàng hơn và giá cả phải chăng hơn đáng kể so với khai thác.
Trong mạng Ethereum, việc tập trung hóa đang diễn ra vì các ưu đãi kinh tế, những lý do rất giống với Bitcoin. Mọi người đang tìm kiếm giải pháp khả thi nhất về mặt kinh tế. Một lý do khác có thể là nỗi sợ tự quản lý và tự stake (do sự phức tạp về công nghệ). Ngoài ra, mọi người cũng có nhu cầu để có thể chi tiêu ETH (hoặc token LSP) hoặc sử dụng chúng trong DeFi bất cứ lúc nào. Điều này có thể có tác động đến quyết định của người sở hữu ETH. Nói một cách dễ hiểu, đó chính là tính thanh khoản.
Trong trường hợp của Bitcoin, việc khóa token không xảy ra vì BTC chỉ đóng vai trò là phần thưởng, không phải là một tài nguyên đắt đỏ mà giao thức cần có để đạt được sự Phi tập trung.
Hãy tóm tắt tất cả các lý do dẫn đến sự tập trung hóa. Danh sách bao gồm cả những lý do chúng ta chưa nhắc đến ở trên. Chúng ta sẽ nói về chúng chi tiết hơn sau.
- Khuyến khích kinh tế (phí, lợi nhuận)
- Chi phí đầu vào để tham gia stake/khai thác
- Lợi thế quy mô (tính kinh tế của quy mô)
- Tính minh bạch thấp
- Các tính năng giao thức cụ thể (khóa tiền, chém, v.v.)
- Sự phức tạp về công nghệ của việc stake/khai thác
- Thanh khoản của token
- Hiểu sai về giao thức và khuyến khích
- Không có khả năng thay đổi giao thức và khuyến khích kinh tế
Khuyến khích kinh tế là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến Phi tập trung. Nếu không phân tích sâu hơn, khó có thể nói yếu tố nào có thể được đặt ở vị trí thứ hai. Tuy nhiên, có thể kết luận rằng sự kết hợp của tất cả các yếu tố khác ảnh hưởng đến chất lượng kết quả của việc Phi tập trung blockchain.
Không nên đặt người dùng vào tình thế buộc phải lựa chọn giữa phi tập trung hóa và khuyến khích kinh tế, bởi vì lợi ích ích kỷ cá nhân của họ hầu như luôn được đặt lên hàng đầu. Do đó, điều quan trọng là pool thiết lập các ưu đãi kinh tế của giao thức theo cách khuyến khích Phi tập trung.
Nói chung, chất lượng của việc Phi tập trung blockchain bị ảnh hưởng bởi các thuộc tính của giao thức và các ưu đãi kinh tế, vì điều này quyết định hành vi của mọi người. Các pool có thể ước tính và mô hình hóa hành vi của con người khi thiết kế một giao thức, nhưng họ không bao giờ có thể chắc chắn liệu lý thuyết có hoạt động trong thực tế hay không, đặc biệt là về lâu dài. Do đó, sẽ có lợi nếu pool (cùng với cộng đồng) có thể thay đổi một số cài đặt hoặc cơ chế để tăng cường Phi tập trung. Sự đình trệ hoặc cam chịu thực hiện các thay đổi có thể dẫn đến việc tập trung hóa giao thức.
Phi tập trung Cardano có thể tốt hơn không?
Chúng ta coi Cardano là blockchain phi tập trung nhất trong top 10. Tuy nhiên, thực tế lại không lý tưởng như vậy. Hãy xem xét điều này chi tiết hơn.
Khi so sánh với Bitcoin và Ethereum, thoạt nhìn Cardano phi tập trung hơn, vì không có thực thể nào chiếm hơn 10% tỷ trọng staking. Nhà điều hành đa pool lớn nhất (MPO) có 7,2% cổ phần. Sàn giao dịch tập trung Binance chỉ có 4,2% (trước đây là hơn 10%). Tất cả các thực thể khác có cổ phần dưới 4% trong cổ phần. 10 MPO hàng đầu có tổng cộng chiếm 29% cổ phần.
Trong hệ sinh thái Cardano, khoảng 1,3 triệu người ủy thác ADA cho các pool. Thật khó để biết có bao nhiêu người stake ADA thông qua các sàn giao dịch và có bao nhiêu token được giữ trên đó. Trong trường hợp của Binance, chúng ta biết rất rõ điều này vì sàn giao dịch này điều hành các pool riêng của mình.
Dựa trên các phân tích về số lượng người nắm giữ ADA trên toàn thế giới, chúng ta có thể cho rằng có thể có vài chục triệu người trong số họ. Trong trường hợp đó, điều tương tự cũng ứng dụng như trong trường hợp của Ethereum, tức là hầu hết mọi người stake ADA từ các sàn giao dịch tập trung. Tỷ lệ này có thể lên đến 90%.
Cộng đồng Cardano cần suy nghĩ về cách khuyến khích mọi người stake ADA từ ví Cardano của chính họ.
MPO có một vai trò quan trọng trong việc Phi tập trung Cardano. Giao thức không thể phân biệt các nhà khai thác một pool với các nhà khai thác đa pool về phần thưởng. Số lượng MPO trong mạng có thể bị ảnh hưởng bởi người ủy quyền (quyết định ủy quyền của họ), nhưng chỉ khi MPO phụ thuộc kinh tế vào các ADA được ủy quyền. Một thực thể giàu có có thể vận hành nhiều pool bão hòa về cơ bản mà không bị hạn chế.
Sự tồn tại của MPO không hẳn là một điều xấu khi thực thể vận hành nhiều pool đáng tin cậy và có thành tích tốt. Trong một thế giới lý tưởng, mỗi pool sẽ được vận hành bởi một nhà điều hành duy nhất. Thật không may, chúng ta không sống trong một thế giới lý tưởng như vậy. Số lượng MPO trong mạng Cardano phần lớn được quyết định bởi những người nắm giữ ADA và họ đưa ra quyết định dựa trên nhiều thông tin, sự kiện hoặc động cơ khác.
Lý tưởng nhất là chỉ nên có 500 bể bão hòa hoàn toàn. Trong trường hợp này (và một số trường hợp khác), phần thưởng stake sẽ là cao nhất. Trong một cuộc thăm dò gần đây, rõ ràng là không phải tất cả mọi người đều hiểu cách thức hoạt động của giao thức Cardano. Điều này có thể được suy ra từ kết quả và cuộc tranh luận trên mạng xã hội.
Tùy chọn tăng K lên 1000 và giảm minpoolCost (phần thưởng cố định) từ 340 ADA xuống 170 ADA đã nhận được nhiều phiếu bầu nhất.
Theo quan điểm chủ quan của chúng tôi, việc tăng K lên 1000 là không cần thiết, vì hiện tại, hơn 1000 pool tạo ra các khối trong mỗi epoch. Vấn đề hiện tại không phải là về cài đặt tham số K mà là về độ bão hòa thấp của các pool.
Việc tăng tham số K sẽ làm giảm điểm bão hòa, do đó, các MPO sẽ phải vận hành các pool mới và yêu cầu những người stake ủy quyền ADA cho các pool mới từ các pool cũ (quá bão hòa). Số lượng pool do MPO điều hành có thể có tác động tẩy chay nhiều hơn. Tuy nhiên, nếu những người stake có lý do để ủy quyền cho MPO, điều đó sẽ không thay đổi bất cứ điều gì.
Điều thú vị là mọi người đã bỏ phiếu để giảm phần thưởng cố định xuống 170 ADA. Nhiều thành viên cộng đồng cho rằng nên loại bỏ minpoolCost. Trong trường hợp của Bitcoin và Ethereum, chúng ta đã thấy rằng mọi người có động cơ kinh tế để ủy thác tỷ lệ băm hoặc stake tiền cho nơi có mức phí thấp nhất. Do đó, chúng ta nghĩ rằng việc giảm phần thưởng cố định hoặc thậm chí loại bỏ nó hoàn toàn không phải là một ý kiến hay nếu chúng ta muốn duy trì mức độ Phi tập trung cao.
Không thể chạy một pool miễn phí. Chi phí thời gian và tài chính luôn tương đối cao nếu pool được vận hành an toàn và đáng tin cậy. Theo quan điểm của chúng tôi, không nên giới thiệu khả năng của các pool miễn phí trong hệ sinh thái Cardano. Nó rất có thể dẫn đến việc tạo ra các MPO lớn, tức là tập trung hóa.
Chúng ta sẽ phải hỏi làm thế nào có thể chạy các pool với chi phí là 0. Điều này có thể dẫn đến việc giảm tổng thể chất lượng sản xuất khối vì các nhà khai thác khác cũng sẽ phải giảm phí, điều này có thể dẫn đến việc giảm chất lượng cơ sở hạ tầng.
Hãy nói thêm rằng có nhiều pool Cardano có tỷ lệ ký quỹ được đặt thành 1% và chưa bão hòa. Mặt khác, có thể tìm thấy các pool có tỷ suất lợi nhuận từ 3% trở lên và đã bão hòa. Có vẻ như trong hệ sinh thái Cardano, những người stake vẫn chưa tìm kiếm giải pháp khả thi nhất về mặt kinh tế, điều này có thể gây ngạc nhiên. Chúng ta không có lời giải thích cho điều này, nhưng có thể là những người vận hành pool được thúc đẩy để hoạt động hoặc hiển thị. Có khả năng là họ đã tìm được những người stake trung thành vì điều này.
Cardano có vị trí tốt để duy trì mức độ Phi tập trung cao vì nó có tính thanh khoản. Các ưu đãi kinh tế được thiết lập hợp lý. Chi phí đầu vào thấp. Những người chơi lớn nhận được phần thưởng tương ứng giống như những người chơi nhỏ hơn. Không cần sử dụng bên thứ ba chỉ vì bạn không có đủ tiền ADA. Bạn thực sự có thể stake một vài token. stake rất đơn giản và an toàn. Tuy nhiên, có thể những người stake sẽ gặp khó khăn trong việc lựa chọn pool vì họ có thể không quen thuộc với các chi tiết mà họ nhìn thấy về các nhà thám hiểm khác nhau.
Theo quan điểm của chúng tôi, Cardano có thể được Phi tập trung nhiều hơn nếu những người stake hiểu chi tiết về cơ chế stake và khuyến khích. Giáo dục cũng có thể giải quyết một phần sự tồn tại của MPO. Chắc chắn không nghĩ rằng đó là một nhiệm vụ dễ dàng để giáo dục những người mới tham gia. Đây có thể là một nhiệm vụ khó khăn, có lẽ còn khó hơn cả việc thay đổi cài đặt giao thức. Một vấn đề lớn (lớn hơn những gì mọi người công nhận) có thể là nỗi sợ tự khóa, tức là cũng tự stake.
Cardano có thể rơi vào tình huống sẽ bị tập trung hóa giống như những người tiền nhiệm của nó, vì các cơ chế hiện tại có thể không được thiết lập đủ tốt. Về lý thuyết, một nhà điều hành pool có thể xuất hiện cung cấp các điều khoản stake rất thuận lợi hoặc có hoạt động tiếp thị tốt. Nó có thể là một thực thể tập trung, chẳng hạn như một sàn giao dịch crypto.
Nếu mạng muốn duy trì mức độ Phi tập trung cao, điều cần thiết là cộng đồng có thể ứng phó với các vấn đề khi chúng phát sinh. Chúng ta tin rằng quản trị phi tập trung là cách tốt nhất để đạt được điều đó, vì không có gì tốt hơn trí tuệ của đám đông. Nhưng ngay cả quần chúng cũng có thể bị nhầm lẫn hoặc bị thao túng. Bất kỳ thay đổi nào đối với giao thức nên được thảo luận trước, được hỗ trợ bởi các mô hình toán học và nghiên cứu. Chúng ta nên xem xét các dự án lớn khác và có thể nêu ra những lý do tại sao sự Phi tập trung bắt đầu suy giảm đối với chúng.
Lời kết
Mọi blockchain, bao gồm cả Cardano, đều phụ thuộc vào hành vi hợp lý của những người nắm giữ tài nguyên đắt tiền được sử dụng để Phi tập trung mạng. Hành vi của mọi người không thể dự đoán trước và các điều kiện thay đổi theo thời gian. Gần như không thể tránh khỏi việc các mạng sẽ hướng tới sự tập trung hóa, vì nhân loại đã quen sống trong một cấu trúc Phi tập trung. Chúng ta quen dựa dẫm vào lãnh đạo. Chúng ta đã quen với việc tin tưởng các bên thứ ba có vẻ đáng tin cậy. Thói quen của chúng ta không phù hợp với nhu cầu của Phi tập trung. Đây là thực tế mà chúng ta phải đối mặt. Nếu các mạng blockchain trở nên nổi bật hơn, những người có vốn lớn sẽ muốn giành quyền kiểm soát hoặc kiếm lợi nhuận từ sự tồn tại của chúng. Sẽ rất khó để duy trì mức độ Phi tập trung cao và trong lịch sử chúng ta đã thất bại trong việc làm như vậy. Cardano là một trong những nỗ lực tiếp theo của chúng ta và chúng ta chắc chắn đã không thắng. Chúng ta không biết làm thế nào tốt nhất để duy trì sự Phi tập trung trong dài hạn. Hy vọng rằng quản trị on-chain là hướng đi đúng đắn.
Nguồn bài viết tại đây
Đọc thêm các bài viết liên quan tại thẻ Tags bên dưới