Skip to main content

Các giá trị tiềm năng của Cardano là gì?

Ngày 09 tháng 12 năm 2022

Đôi khi một câu hỏi rất đơn giản xuất hiện trên mạng xã hội. Các giá trị tiềm năng của Cardano là gì? Câu hỏi là chính đáng, nhưng rất khó để trả lời trong một vài câu ngắn gọn. Nếu nói rằng Cardano là một hệ điều hành xã hội và tài chính là một câu trả lời quá trừu tượng và sẽ không ai biết rõ được Cardano khác với các nền tảng hợp đồng thông minh khác như thế nào. Nhưng khi được giải thích chi tiết, người ta lại thường dễ dàng bỏ qua. Phải đi sâu vào tất cả các chi tiết của Cardano để có được một bức tranh chân thực nhất về hệ sinh thái này. 

Chúng tôi sẽ cố gắng liệt kê một danh sách những thứ sẽ tạo ra các giá trị tiềm năng của Cardano để mọi người có thể hiểu rõ.

TÓM TẮT​

  • Mọi người thường rất dễ bỏ qua những ưu điểm của mô hình số cái UTXO mở rộng.
  • PoS Leios có thể giải quyết bộ ba bất khả thi (Trilemma) của blockchain theo một cách rất tinh tế.
  • Cardano có sổ cái đa tài sản. Token được lưu trữ trực tiếp trong sổ cái tương tự như ADA và không cần hợp đồng thông minh để tương tác.
  • Cardano có thuộc tính staking thanh khoản cao.
  • Mithril là một ứng dụng máy trạm nhẹ cho phép ngay cả các thiết bị di động cũng có thể giao tiếp ngang hàng.
  • Nhóm IOG đang xây dựng Cardano tương tự như xây một hệ thống quan trọng. Nó giống như phần mềm dành cho các nhà máy điện hạt nhân, máy bay, bệnh viện hoặc ngân hàng.
  • Thật dễ dàng để nâng cấp Cardano thông qua bộ kết hợp hard-fork (Hardfork Combinator). Không có blockchain ma và Token ma.
  • Cardano có sự phân phối hợp lý các đồng ADA.
  • Cardano có quỹ phát triển dự án và Catalyst.

Sổ cái với mô hình UTXO mở rộng​

Cần phải biết rằng Cardano sử dụng mô hình sổ cái UTXO mở rộng. Người dùng không dễ để nhận ra điều này, nhưng nó là một điểm khác biệt quan trọng so với tất cả các nền tảng hợp đồng thông minh dựa trên EVM (Ethereum Virtual Machine - Máy ảo Ethereum).

Mục đích của mô hình EUTXO là hỗ trợ khả năng diễn đạt khả năng lập trình cao hơn trong khi vẫn duy trì tất cả các lợi ích của mô hình UTXO của Bitcoin. EUTXO có những ưu điểm sau:

  • Bảo mật cao hơn khi thực thi các hợp đồng thông minh,
  • Khả năng dự đoán phí trước khi giao dịch được thực hiện
  • Tính xác minh cục bộ (local) đảm bảo rằng các giao dịch sẽ được chấp nhận sau khi gửi.
  • Cho phép xử lý giao dịch song song tốt hơn, giúp tăng khả năng mở rộng.

Với UTXO, thứ tự của giao dịch trong khối không quan trọng. Hơn nữa khi xử lý các hợp đồng thông minh, giao thức không cần phải kiểm tra kết quả thực hiện của các hợp đồng khác hay giao dịch khác trong khối. Đây được gọi là xử lý giao dịch cục bộ. Vì vậy bản thân việc thực thi tệp lệnh của hợp đồng thông minh có thể được coi là an toàn hơn. Nói cách khác, vì các kết quả thực thi hợp đồng thông minh có tính riêng lẻ độc lập với nhau (cục bộ) và không quan tâm tới kết quả của các giao dịch khác (trạng thái toàn cầu), nên sẽ có ít cơ hội hơn cho các cuộc tấn công khai thác lỗ hổng.

Thực tế là tại thời điểm viết bài, chưa có lỗi Plutus nào được khai thác. Cardano là nền tảng lý tưởng cho các hệ thống quan trọng được kỳ vọng là có độ an toàn và đáng tin cậy cao. [Học Haskell]/docs/category/haskell) có thể hơi phức tạp, nhưng nó hoàn toàn xứng đáng nếu bạn muốn xây dựng một dịch vụ tài chính đáng tin cậy cho hàng triệu người dùng.

Ouroboros Leios​

Hầu như không có mạng blockchain nào có khả năng tăng trưởng quy mô tốt ở lớp thứ nhất (Layer 1), vì việc kết hợp tính năng này với tính năng Phi tập trung là một thách thức về công nghệ. Nhiều nền tảng có quy mô tốt đã phải hy sinh tính phi tập trung hoặc có yêu cầu phần cứng rất cao đối với những người muốn vận hành hệ thống.

Ouroboros Leios là một cải tiến cho phiên bản PoS hiện có, cho phép Cardano đạt được khả năng mở rộng cao và duy trì sự Phi tập trung chất lượng của nó. Điều này có thể thực hiện được bằng cách sử dụng mô hình EUTXO. Nó làm cho việc đánh giá bản chất đồng thời của hai giao dịch trở nên tương đối dễ dàng. Không có tác dụng phụ.

Các node blockchain thường chỉ hoạt động khi chúng phải tạo ra một khối hoặc xác thực khối mà chúng nhận được từ một node khác. Tài nguyên hầu hết không được sử dụng. Leios sẽ cho phép xây dựng ba loại khối khác nhau sẽ được sản xuất với các tỷ lệ khác nhau và sẽ có các mục đích khác nhau. Các khối đầu vào sẽ thường xuyên nhất. Hơn nữa, các khối chứng thực. Chúng sẽ được xác nhận trước bởi các node khác. Các khối đầu vào sẽ được sử dụng làm đầu vào cho quá trình xác thực trước và xây dựng các khối được xác nhận. Cuối cùng xếp hạng các khối sẽ tham chiếu các khối được xác nhận và đại diện cho thỏa thuận cuối cùng.

Các khối đầu vào là các gói giao dịch. Chúng là tải trọng dữ liệu thực tế chứa thông tin. Chúng có nghĩa là được sản xuất với tốc độ nhanh và được xác nhận đồng thời. Các khối chứng thực được sử dụng để đạt được mức độ tin cậy tương đối cao. Các node sẽ phê duyệt các khối này bằng chứng chỉ chứng thực, thông báo cho các node khác về số lượng đồng nghiệp đang phê duyệt chúng. Các khối xếp hạng là các gói tham chiếu đến các khối được xác nhận. Chúng được sử dụng để đạt được sự đồng thuận toàn cầu.

Leios có thể giải quyết bộ ba bất khả thi của blockchain theo một cách rất tinh tế. Nhóm IOG đã chứng minh với thế giới rằng họ có thể cung cấp một PoS đang hoạt động và chắc chắn rằng họ cũng có thể cung cấp một Leios PoS.

Video giải thích về Ouroboros Leios

NFT là token gốc​

Cardano không sử dụng hợp đồng thông minh để tạo và tương tác với Token và NFT (như mạng Ethereum). Mạng đối xử với chúng giống như cách nó đối xử với ADA. Cardano có sổ cái đa tài sản, vì vậy Token được lưu trữ trực tiếp trong sổ cái tương tự như ADA.

Cardano có cơ sở hạ tầng kế toán cho các Token được xác định trong mô hình sổ cái và có thể chuyển chúng một cách tự nhiên mà không cần thông qua smartcontract. Điều này làm giảm sự phức tạp và phí giao dịch đồng thời cũng tăng tính bảo mật.

Cardano có chính sách phí cố định, có nghĩa là phí phụ thuộc vào quy mô (dung lượng) của giao dịch. Cước phí không phụ thuộc vào mức độ ưu tiên hay thông lượng của mạng hiện tại. Đối với một giao dịch thông thường có cùng dung lượng, nếu hôm nay bạn trả phí giao dịch bằng ADA như thế nào thì bạn sẽ trả như vậy sau một năm hay nhiều năm tới. Điều này khác hoàn toàn với Bitcoin và Ethereum, người dùng không thể biết trước được sẽ phải trả phí là bao nhiêu cho từng giao dịch trên hai mạng này.

Cardano có staking thanh khoản​

Cardano có thuộc tính staking thanh khoản cao và được hỗ trợ tính năng này trực tiếp ở cấp độ giao thức nền tảng.

Staking trên mạng Cardano không yêu cầu phải khóa ADA trong một khoảng thời gian nhất định. Cardano cũng không có hình thức phạt (như của Ethereum). Giao thức không thể lấy tiền từ chủ sở hữu. Các ưu đãi được thiết lập cũng rất giống với sự đồng thuận của PoW. Phần thưởng chỉ có thể kiếm được cho hành vi phù hợp với lợi ích của giao thức. Người Staking hay ủy thác sẽ là bên kiểm soát hành vi của pool giống như Minner kiểm soát pool trong mạng Bitcoin. Người Staking có thể ủy quyền ADA cho một pool khác bất cứ khi nào họ muốn. Hệ thống này đã hoạt động tốt trong suốt hơn hai năm và Cardano là một trong những mạng phi tập trung nhất. Hơn nữa, tính phi tập trung của mạng Cardano cũng đang phát triển thêm ngay cả trong một thị trường giá xuống (xem thêm).

Các mạng PoS khác không có Staking thanh khoản cao. Người dùng buộc phải ủy thác tài sản gốc của họ cho bên thứ ba. Đổi lại, họ nhận được các Token có giá trị thị trường tương tự như tiền bản địa nhưng không có ý nghĩa gì trong sự đồng thuận của mạng. Điều này thể hiện mức độ tập trung cao và là rủi ro cho mạng. Xem thêm bài So sánh mô hình Stake của Cardano và Ethereum

Tôi dám khẳng định rằng Staking trên Cardano là tiêu chuẩn của các mạng PoS hiện tại.

Mạng ngang hàng không có node đầy đủ​

Hầu hết người dùng hiện tại của mạng blockchain sử dụng kiến ​​trúc máy khách-máy chủ. Điều này đặc biệt đúng với người dùng ví nhẹ hoặc ví lạnh Trezor và Ledger. Các bên thứ ba có thể thu thập dữ liệu mà không cần sự cho phép của người dùng, gửi cho họ dữ liệu gian lận, kiểm duyệt các giao dịch hoặc họ có thể bị chính quyền buộc phải tắt máy chủ. Nói một cách đơn giản, sự đồng thuận của mạng có xu hướng được Phi tập trung cho hầu hết các mạng, nhưng quyền truy cập của người dùng vào blockchain hiện đang tập trung cao độ.

Nếu ai đó muốn giao tiếp Peer-to-Peer (P2P), tức là không có bên thứ ba, họ cần chạy full node của riêng mình. Trong trường hợp của Cardano, ví Daedalus có thể làm được điều này. Nhưng, hầu hết mọi người trên hành tinh này không muốn chạy một node đầy đủ và sẽ không bao giờ muốn vì chúng rất chậm và tốn nhiều tài nguyên phần cứng. Ngành công nghiệp blockchain biết giải pháp cho vấn đề này. Chúng tôi gọi nó là ứng dụng máy trạm nhẹ.

Mithril là một công nghệ dành cho máy trạm nhẹ. Nó cho phép ngay cả các thiết bị di động chạy các node Cardano sẽ được đồng bộ hóa nhanh chóng bằng cách sử dụng ảnh chụp nhanh blockchain.

Các node đầy đủ chứa toàn bộ blockchain. Họ liên tục xác thực các khối mới để duy trì đồng bộ hóa. Nó yêu cầu tài nguyên mà các thiết bị thông minh không có.

Các ứng dụng máy trạm nhẹ chỉ lưu trữ một phần dữ liệu có liên quan. Điều này làm cho chúng sử dụng nhiều tài nguyên hiệu quả hơn, rẻ hơn, nhanh hơn và thân thiện với người dùng. Để đạt được điều đó, sẽ có một lớp đặc biệt phía trên các node đầy đủ sẽ giao tiếp với các máy khách nhẹ và cung cấp dữ liệu cần thiết. Do đó, các ứng dụng máy trạm nhẹ có thể có tính bảo mật và độ tin cậy tương tự như một node đầy đủ.

Nhóm IOG, Cardano Foundation và Emurgo​

Ba thực thể sáng lập là một phần không thể thiếu của hệ sinh thái Cardano. Nhóm IOG là Cardano đang xây dựng R&D. Nhóm này là một trong những người có năng lực nhất trong toàn bộ ngành công nghiệp blockchain. Họ đang xây dựng Cardano như một hệ thống quan trọng, tức là phần mềm cho các nhà máy điện hạt nhân, máy bay, bệnh viện hoặc ngân hàng. Có toán học và khoa học đằng sau Cardano.

Không phải sự phát triển dựa trên các phương pháp chính thức đang làm chậm quá trình xây dựng Cardano sao? Chúng tôi tin rằng Cardano đang được xây dựng theo cách nhanh nhất có thể. Các mạng blockchain đang được xây dựng để được sử dụng bởi hàng triệu, có thể là hàng tỷ người trên khắp thế giới. Các mạng này không được phép thất bại. Đồng thời, chúng phải được thực hiện hiệu quả hơn. Ví dụ, khả năng mở rộng đã nói ở trên. Bạn không thể làm điều này với sự phát triển phần mềm thông thường của công ty nếu không có nền tảng về toán học và khoa học.

Bạn có thể đặt Cardano cạnh một nền tảng hợp đồng thông minh tương tự khác cạnh nhau. Thoạt nhìn, chúng sẽ giống nhau. Thậm chí có thể thấy nền tảng hợp đồng thông minh khác đã có mặt trên thị trường lâu hơn vì nhóm phát triển đã phát hành nó sớm và nhanh hơn.

Nhưng sự khác biệt là Cardano chưa bao giờ cần khởi động lại mạng và chưa bao giờ có bất kỳ sự cố nghiêm trọng nào. Đã có những nỗ lực làm quá tải mạng, nhưng mạng hoạt động chính xác như bình thường. Ngoài ra, nếu bạn xây dựng mạng cẩn thận như nhóm IOG, bạn có kế hoạch nâng cấp trong tương lai và biết cách thực hiện. Đồng thời, bạn có độ tin cậy tương đối cao rằng việc nâng cấp sẽ không làm hỏng những thứ đang hoạt động.

Thật dễ dàng để nâng cấp mạng Cardano vì nhóm đã tạo ra một bộ kết hợp hard-fork. Do đó, các phân nhánh, ứng dụng fork và Token fork không được tạo sau khi nâng cấp mạng.

Cardano Foundation có rất nhiều việc để làm nhằm giúp xây dựng hệ sinh thái. Hãy đề cập đến vai trò của Đại sứ Cardano. Họ đang làm việc để phát triển cộng đồng Cardano và truyền bá nhận thức về dự án. Điều này đang thành công và điều quan trọng cần đề cập là Cardano có một trong những cộng đồng lớn nhất trong toàn bộ ngành công nghiệp blockchain.

EMURGO là nhánh thương mại chính thức của blockchain Cardano. Thực thể này đã xây dựng chiếc ví nhẹ đầu tiên Yoroi. Tại Hội nghị thượng đỉnh Cardano, nó đã công bố ra mắt stablecoin USDA được hỗ trợ bằng USD. Chúng tôi chỉ đề cập đến một số hoạt động.

Cardano đã có sự phân phối ADA công bằng​

Các quỹ VC đã không tham gia vào việc phân phối ADA từ ban đầu. Việc phân phát phiếu thưởng ADA diễn ra ở Châu Á theo bốn giai đoạn từ tháng 10 năm 2015 đến đầu tháng 1 năm 2017.

25.927.070.538 ADA đã được bán công khai ra công chúng. Khối Genesis đã phân phối ADA cho 3 thực thể: Cardano Foundation, Emurgo và IOG. Cardano Foundation đã nhận được 648.176.761 ADA, Emurgo nhận được 2.074.165.644 ADA và IOG nhận được 2.463.071.701 ADA.

Việc bán đã mang lại 108.844,5 BTC cho IOG. Hơn 8.000 BTC đã được quyên góp cho Cardano Foundation.

Tổng cộng 31.112.484.646 ADA đã được phân phối. 13.887.515.354 ADA là một phần của dự trữ. Những đồng tiền này sẽ được phát hành dần dần trong lưu thông theo giao thức Cardano cho đến khi có tối đa 45.000.000.000 ADA được lưu hành.

Tại thời điểm viết bài, 78,3% số ADA đang được lưu hành. Trong số này, 71% đang được staking. Đây là mức rất cao khi đem so sánh nó với các dự án khác. Hiện tại, con số này của mạng Ethereum chỉ đạt 11%.

Quản trị phi tập trung (Decentralised Governance)​

Phi tập trung không chỉ liên quan đến sự đồng thuận của mạng mà còn liên quan đến nhóm duy trì và phát triển giao thức. Người ta không nói nhiều trong cộng đồng rằng các nhóm pool là điểm tập trung.

Một dự án càng thành công thì những áp lực bên ngoài tác động lên nó càng lớn. Bất cứ ai chu cấp tiền cho nhóm tạp dựng đều có thể và thường đòi hỏi các yêu cầu. Do đó, nhóm phát triển dự án có thể vướng vào xung đột lợi ích. Trong khi cộng đồng muốn thứ này nhưng một quỹ VC lại muốn một thứ khác và nhóm phát triển có thể rơi vào hoàn cảnh khó xử.

Cardano có một quỹ dự án sẽ tài trợ cho việc phát triển giao thức trong tương lai. Một điều quan trọng là IOG đã có kế hoạch bàn giao toàn bộ quyền quản lý dự án Cardano cho cộng đồng trong kỷ nguyên Voltaire. Cộng đồng sẽ bỏ phiếu về những gì cần làm và cả những người sẽ làm việc với nó. Đây có thể là đội IOG, nhưng về mặt lý thuyết là bất kỳ đội nào khác.

Cộng đồng tham gia bỏ phiếu cho Catalyst. Catalyst được thiết kế để tài trợ cho các dự án do các thành viên cộng đồng đề xuất. Những người nắm giữ ADA có thể quyết định dự án nào sẽ nhận được tài trợ từ quỹ dự án. Catalyst được cho là DAO lớn nhất trong toàn bộ ngành công nghiệp blockchain.

Đã có hơn 364.000 phiếu bầu trong Catalyst Fund 9. Nó tăng 53% so với Fund8. 205 dự án được tài trợ.

Có thể nói, công tác chuẩn bị bàn giao dự án cho cộng đồng đang diễn ra khá thuận lợi. Có những dự án tìm cách quản trị phi tập trung. Tuy nhiên, cũng có những người không muốn đạt được điều này và cộng đồng cảm thấy thoải mái với điều này.

Còn những điều gì khác đáng chú ý nữa?​

Phí Babel sẽ cho phép người dùng thanh toán phí giao dịch trực tiếp bằng Token họ gửi. Do đó, người dùng không cần phải có ADA trong ví của họ mà vẫn có thể gửi, chẳng hạn như stablecoin.

Nhóm IOG đang xây dựng một giải pháp quản lý danh tính có tên là Atala PRISM, giải pháp này sẽ cho phép họ tạo danh tính phi tập trung theo tiêu chuẩn W3C. Giải pháp này đang được sử dụng ở Ethiopia.

Một lớp thứ hai gọi là Hydra đang được xây dựng.

Milkomeda là một sidechain rất thành công với nhiều ứng dụng.

Có nhiều ví trong hệ sinh thái Cardano đang được xây dựng bởi các bên thứ ba.

Project Midnight sẽ là một sidechain do nhóm IOG thực hiện. Nó bảo vệ dữ liệu cá nhân và doanh nghiệp nhạy cảm bằng cách sử dụng mật mã không kiến ​​thức.

Cardano là một trong những mạng phi tập trung nhất trong ngành công nghiệp blockchain.

KẾT LUẬN​

Rất khó để một cá nhân có cái nhìn sâu sắc về tất cả các hệ sinh thái có liên quan. Mỗi dự án đều có lợi thế cạnh tranh. Ngay cả khi một dự án có công nghệ tốt nhất, nó không nhất thiết phải là thứ phổ biến nhất và được sử dụng nhiều nhất. Cộng đồng, quan hệ đối tác và sự chấp nhận của người dùng mới là những yếu tố quan trọng khác cần xem xét. Cardano là một dự án mạnh mẽ chắc chắn sẽ tự thiết lập và duy trì liên quan trong 10 năm tới. Trong thời gian đó, nó sẽ được nâng cấp nhiều lần và nhiều ứng dụng mới sẽ được xây dựng trên đó. Chắc chắn là tốt để xem những gì Cardano có ngày hôm nay, nhưng điều quan trọng hơn là nhận ra Cardano có thể là gì trong một vài năm nữa. Điều tốt nhất vẫn đang đến.

Nguồn bài viết tại đây

Picture

Đọc thêm các bài viết liên quan tại thẻ Tags bên dưới