Đừng mua câu chuyện TPS cao
Ngày 11 tháng 01 năm 2024 - Chia sẻ bài viết này trên Twitter | Facebook | Telegram
Đã qua rồi cái thời Blockchain không thể Mở rộng quy mô. Một Blockchain hiện đại có thể xử lý một số lượng lớn giao dịch mỗi giây (TPS). Blockchain không có quy mô tốt sẽ bị mất và sẽ sớm biến mất. Phân mảnh (sharding) và song song hóa (parallelization) là cách tốt nhất. Tương lai tươi sáng. Câu chuyện này đang trở nên mạnh mẽ hơn. Nhiều người có ảnh hưởng bỏ qua sự Phi tập trung trong nỗi ám ảnh về TPS cao. Và bản chất của ngành công nghiệp Blockchain đang bị lãng quên. Làm thế nào để kết hợp khả năng Mở rộng và Phi tập trung? Hãy suy nghĩ về nó.
Thuộc tính ưu tiên
Nói rõ hơn, Blockchain hiện đại cần có quy mô tốt hơn thế hệ Blockchain đầu tiên. Mạng lưới không có ý nghĩa gì khi phân chia người dùng thành công dân hạng nhất và hạng hai vì công nghệ lỗi thời.
Tất cả người dùng phải có trạng thái giống nhau. Sự phân chia giàu nghèo tạo ra sự bất bình đẳng trong hệ thống và sẽ là trở ngại cho việc ứng dụng. Người nghèo sẽ không ứng dụng một hệ thống mà người giàu có lợi thế.
Nếu hệ sinh thái Blockchain không cung cấp dịch vụ giới thiệu người dùng mới với chi phí rẻ cũng như thanh toán nhanh và rẻ thì nó sẽ không có cơ hội cạnh tranh với các hệ thống tài chính truyền thống. Đối với các dịch vụ DeFi và tất cả các trường hợp sử dụng khác, khả năng Mở rộng là điều cần thiết.
Biết được những điều trên, cần phải quay trở lại nguồn gốc của ngành công nghiệp crypto và nhớ rằng tính năng chính là Phi tập trung.
Phi tập trung thường bị lãng quên trong nỗ lực cung cấp mạng lưới có TPS khổng lồ cho thị trường. Các ưu tiên cho mỗi Blockchain phải theo thứ tự sau:
- Bảo mật (Security)
- Phi tập trung (Decentralization)
- Khả năng Mở rộng (Scalability)
Mỗi blockchain cân bằng những đặc điểm này một cách khác nhau. Điều đó ổn thôi. Có blockchain thích sự Phi tập trung hơn khả năng Mở rộng. Cái còn lại thích khả năng Mở rộng hơn là Phi tập trung. Blockchain có thể có thể Mở rộng cao và chỉ được Phi tập trung vừa phải. Nó vẫn sẽ hữu ích.
Vấn đề là các đội bỏ qua hoặc đánh giá thấp sự Phi tập trung ngay từ đầu có thể không cải thiện được nó sau này.
Cả sự Phi tập trung và khả năng Mở rộng đều là những đặc tính không cố định. Các nhóm phát triển, cùng với cộng đồng (người vận hành node), sẽ làm việc để duy trì và cải thiện chúng.
Nếu chúng ta muốn mô tả sự Phi tập trung và các điều kiện mà một dự án nhất định phải đáp ứng, thì nó có thể trông như thế này:
- Một số lượng lớn các nhà sản xuất khối.
- Sự tham gia đồng thuận phải mang tính toàn diện.
- Việc phân phối tiền ban đầu phải công bằng.
- Phải có một số hình thức quản trị, lý tưởng nhất là dựa trên quyền sở hữu tài nguyên (token hoặc tỷ lệ băm).
Hãy mô tả các điểm chi tiết hơn.
Các thành phần của Phi tập trung
Khi Satoshi ra mắt Bitcoin, anh ấy là nhà sản xuất khối (thợ đào) duy nhất trên mạng trong một thời gian. Mạng lưới ban đầu được tập trung hóa, nhưng dần dần có các miner mới tham gia. Sự Phi tập trung của Bitcoin đã dần dần phát triển.
Mặc dù hiện nay Bitcoin chỉ có 20 nhà sản xuất khối nhưng mọi người đều có cơ hội tham gia khai thác. Có thể mua phần cứng ASIC và ủy quyền tỷ lệ băm cho một trong các pool.
Một thành phần quan trọng của Phi tập trung là tính toàn diện. Mọi người phải có thể tham gia vào cơ chế đồng thuận của mạng và được phần thưởng khi làm như vậy.
Phi tập trung chủ yếu là về việc tăng số lượng người tham gia. Đây là việc phân phối quyền ra quyết định cho số lượng lớn nhất có thể những người quan tâm đến việc tham gia.
Các mạng có TPS cao có xu hướng có nhu cầu cao đối với các nhà sản xuất khối về mặt phần cứng. Nó thường được kết hợp với nhu cầu nắm giữ một số lượng lớn token. Nhóm muốn mạng có số lượng nhà sản xuất khối nhỏ hơn với thiết bị chất lượng cao.
Tính độc quyền là kết quả của yêu cầu TPS cao. Giao tiếp giữa ít node hơn sẽ nhanh hơn.
Mọi người dùng mạng không thể là nhà sản xuất khối. Tuy nhiên, tùy chọn này phải mở và tương đối dễ tiếp cận. Ngày nay, một số mạng có hàng trăm đến hàng nghìn nhà sản xuất khối. Nếu cơ chế ủy quyền được sử dụng trong mạng nhất định, chẳng hạn như trong mạng Cardano, thì khả năng trở thành người ủy quyền sẽ có sẵn cho tất cả mọi người. Rào cản gia nhập phải thấp.
Việc phân phối token ban đầu là cần thiết. Về nguyên tắc, một Blockchain chỉ có thể được Phi tập trung nếu việc phân phối tiền ban đầu là công bằng. Khi một nhóm phát triển và quỹ VC nắm giữ phần lớn token thì Blockchain khó có thể được coi là Phi tập trung.
Trong hình ảnh bên dưới, bạn có thể thấy sự phân phối token ban đầu từ Messari.
Phi tập trung là giả định rằng người dùng đang kiểm soát mạng hoặc mục tiêu là lặp lại chúng ở trạng thái này. Nếu người trong cuộc, nhóm phát tiển và quỹ VC nắm giữ phần lớn token, họ sẽ kiểm soát mạng.
Họ có thể bán token vào một ngày nào đó. Có thể việc phân phối tiền giữa mọi người sẽ tăng lên, điều này sẽ cải thiện sự Phi tập trung. Nhưng nó chưa chắc phải xảy ra.
Nếu mạng thành công và có tiềm năng phát triển, việc người trong cuộc giữ tiền và thu lợi nhuận từ việc stake sẽ có lợi.
Đây là vấn đề đối với nhiều dự án có TPS cao mà về cơ bản được tài trợ bởi quỹ VC. Các nhóm phát triển đã cung cấp các mạng có thể Mở rộng cao nhưng lại bỏ qua việc Phi tập trung ngay từ đầu.
Mặc dù số lượng nhà sản xuất khối độc lập có thể tăng lên, cải thiện tính Phi tập trung, mạng vẫn sẽ được kiểm soát phần lớn bởi người trong cuộc.
Cá voi có thể chạy các node sản xuất khối, nhưng họg cũng có thể ủy quyền tiền cho các nhà sản xuất độc lập với khả năng thay đổi ủy quyền bất kỳ lúc nào. Về mặt lý thuyết, họ có thể đưa ra các điều kiện mà theo đó họ sẽ ủy thác tiền cho nhà sản xuất đã chọn.
Tôi chắc chắn không nói rằng nó luôn luôn như thế này. Tất nhiên, một mạng lưới có thể Mở rộng cao có thể được tạo ra bằng cách phân phối token ban đầu một cách công bằng.
Thành phần cuối cùng của Phi tập trung mà chúng ta sẽ nói đến là Quản trị. Một dự án có thể không có bất kỳ sự quản lý chính thức nào. Nhóm phát triển có thể cải thiện giao thức theo ý muốn và không cần phải quan tâm đến cộng đồng. Trong trường hợp đó, token không có vai trò gì.
Tuy nhiên, nếu một dự án thực hiện quản trị dựa trên việc nắm giữ token thì việc phân phối token không công bằng ban đầu sẽ là một vấn đề. Nếu phần lớn số tiền được nắm giữ bởi nhóm và quỹ VC thì rõ ràng ai sẽ đưa ra quyết định.
Người ta thường nói rằng các mạng PoW như Bitcoin là công bằng nhất vì tất cả các token đều được khai thác (kiếm được dưới dạng phần thưởng). Tiền BTC không được sử dụng để quản trị. Vấn đề là việc khai thác PoW là độc quyền. Quyền ra quyết định tập trung vào tay các doanh nhân sở hữu các phòng khai thác khổng lồ. Phi tập trung có xu hướng giảm cả về số lượng nhà sản xuất khối và khai thác.
Phi tập trung là tiên quyết
Thật khó để cải thiện khả năng Mở rộng của một blockchain Phi tập trung tốt (hãy bỏ qua Layer 2). Việc cải thiện tính Phi tập trung của mạng có thể Mở rộng cao có thể khó khăn hơn.
Nếu đã có số lượng lớn node trong mạng thì tài nguyên máy tính (CPU, bộ nhớ, bộ lưu trữ, v.v.) sẽ có sẵn. Nếu nhóm quản lý để hợp lý hóa cơ chế đồng thuận, khả năng Mở rộng sẽ tăng lên. Có thể triển khai sharding hoặc một số hình thức song song hóa.
Nhóm IOG có kế hoạch cải thiện khả năng Mở rộng của Cardano thông qua Input Endorsers. Ba phiên bản khối có tần suất khai thác khác nhau sẽ được tạo ra trên mạng. Các khối sẽ được kết nối theo thứ bậc theo một cách nhất định.
Input Endorser sẽ sử dụng hiệu quả hơn các tài nguyên máy tính có sẵn trên mạng.
Nhóm IOG đã rất thông minh khi đặt sự Phi tập trung lên hàng đầu trước khả năng Mở rộng và quản trị trong lộ trình. Kể từ hardfork Shelley, tính Phi tập trung của hệ thống đã phát triển. Cho đến nay, khả năng Mở rộng là đủ, mặc dù đôi khi mạng đạt đến giới hạn thông lượng tối đa.
Tuy nhiên, trong ngắn hạn, vấn đề này có thể được giải quyết ở một mức độ nào đó bằng cách tăng kích thước khối. Ứng dụng Plutus V2 hiệu quả hơn ứng dụng Plutus V1.
Vì nhóm đã lên kế hoạch ngay từ đầu để trao quyền lực vào tay những người nắm giữ ADA nên việc phân phối tiền ban đầu phải công bằng.
Các nhóm phát triển đã xây dựng mạng có TPS cao sẽ phải đối mặt với một nhiệm vụ khó khăn nếu họ có kế hoạch Phi tập trung mạng nhiều hơn. Các mạng này thường có khối lớn (ví dụ lên tới 128 MB) hoặc thời gian block rất thấp. Nó đòi hỏi các node có sức mạnh tính toán cao hơn.
Mạng có đủ tài nguyên tính toán trên một số node, do đó chưa chắc cần thêm các node. Việc thêm các node mới vào mạng để tăng tính Phi tập trung có thể làm tăng độ phức tạp của giao tiếp, điều này có thể không mong muốn đối với một cơ chế đồng thuận cụ thể.
Có thể khó sửa đổi cơ chế đồng thuận để có thể tăng cường Phi tập trung, chẳng hạn như bằng cách có thể tham gia cơ chế đồng thuận với một node rẻ hơn (kém mạnh hơn). Tôi dám nói rằng các đội sẽ không đi theo con đường này.
Đúng hơn, cách này là chọn ngẫu nhiên một nhóm node nhỏ hơn (từ tổng số node) sẽ tham gia sản xuất khối tại một thời điểm nhất định hoặc một số hình thức song song hóa (nhiều nhóm chịu trách nhiệm về một phần cụ thể của cơ chế đồng thuận).
Hệ thống ủy quyền là một hình thức phân bổ quyền ra quyết định và là con đường phù hợp cho các mạng TPS cao. Mặc dù sẽ có ít nhà sản xuất khối hơn nhưng số lượng người stake có thể cao. Sự Phi tập trung có thể vững chắc.
Tuy nhiên, nó luôn phụ thuộc vào việc phân phối token ban đầu một cách công bằng. Đây là cơ sở cần thiết cho tính Phi tập trung cao. Nếu người trong nội bộ bán một số lượng lớn token vào cuối thị trường tăng giá, mọi người cũng thường bán chúng, do đó sự Phi tập trung không phát triển. Nếu các quỹ VC bắt đầu mua token vào cuối thị trường giá xuống, điều đó sẽ gây ra sự hưng phấn, có thể dẫn đến sự phát triển của Phi tập trung. Tuy nhiên, có thể đúng là cá voi và các quỹ đầu tư mạo hiểm nắm giữ hầu hết số tiền này. Những chu kỳ này có thể có xu hướng lặp lại, do đó việc theo đuổi sự Phi tập trung lớn hơn có thể bị cản trở mãi mãi.
Từ góc độ hình ảnh dự án, việc Phi tập trung hóa càng sớm càng tốt và dần dần cải thiện khả năng Mở rộng sẽ hấp dẫn và đáng tin cậy hơn là theo thứ tự ngược lại.
Lời kết
Nhiều bài viết đã được viết về lý do tại sao Phi tập trung lại quan trọng. Nếu chúng ta ứng dụng các mạng có TPS cao nhưng không Phi tập trung (và không có quản trị), chúng ta sẽ tạo ra một mạng lưới tương tự như PayPal và các ngân hàng. Điểm khác biệt duy nhất là thay vì một CEO, sẽ có một nhóm 'CEO' (cá voi). Một hệ thống như vậy có thể là một công ty FinTech tốt, nhưng không phải là một Blockchain như Satoshi đã hình dung.
Khả năng Mở rộng là một thuộc tính mà người dùng có thể cảm nhận được khi tương tác với giao thức. Thật tuyệt khi sử dụng mạng với giao dịch rẻ và nhanh chóng. Người dùng yêu thích nó. Phi tập trung rất khó đo lường và người dùng không có cơ hội tiếp xúc trực tiếp với nó khi gửi giao dịch hoặc sử dụng DeFi. Vì thế họ có xu hướng bỏ qua nó. Đây có thể là một vấn đề về lâu dài nếu chúng ta muốn mọi người sở hữu cơ sở hạ tầng để tạo ra tiền mới hoặc hệ thống ngân hàng mới. Bằng cách chọn mạng mà mọi người sử dụng và số tiền họ nắm giữ, họ quyết định liệu tương lai của chúng ta sẽ được Phi tập trung hay vẫn tập trung.
Mong muốn lợi nhuận có thể phá hủy sự Phi tập trung. Điều này đang xảy ra và chúng ta sẽ thấy nó trong đợt tăng giá tiếp theo. Mọi người muốn bỏ qua các vấn đề về Phi tập trung nếu con số tăng lên. Mạng Phi tập trung sẽ chỉ tồn tại cho người hâm mộ hoặc cuối cùng họ sẽ chiến thắng và đánh bại tất cả các dự án VC. Hãy tin vào chiến thắng của sự Phi tập trung.
Như đã đề cập trong phần giới thiệu, khả năng Mở rộng là điều bắt buộc, nhưng không phải trả giá bằng việc hy sinh tính Phi tập trung.
Nguồn bài viết tại đây
Đọc thêm các bài viết liên quan tại thẻ Tags bên dưới